Ανακοίνωση για το σκαθάρι των φοινικοειδών που εντοπίστηκε στο Ρέθυμνο

Από το τμήμα Ποιοτικού  και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της ΠΕ Ρεθύμνης ανακοινώνεται ότι τις τελευταίες μέρες παρατηρείται έντονη δραστηριότητα του «κόκκινου ρυγχωτού κάνθαρου των φοινικοειδών», του γνωστού σκαθαριού. Συγκεκριμένα το έντομο έχει εντοπιστεί «να πετά» τόσο στο κέντρο της πόλης(κοντά στον Δημοτικό Κήπο) όσο και στην περιοχή  του οικισμού Μισιρίων Ρεθύμνου καθώς και της ΤΚ Πρινέ.

Υπενθυμίζουμε τα εξής σχετικά με τις μολυσμένες περιοχές, τη βιολογία του εντόμου, αλλά και με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την παρεμπόδιση της εξάπλωσης του κόκκινου ρυγχωτού κάνθαρου των φοινικοειδών (Rhynchophorus ferrugineus):

Α. Μολυσμένες περιοχές

Μέχρι σήμερα είναι μολυσμένες  οι περιοχές των ΤΚ Ρουμελή, Σισών, Περάματος, Αγγελιανών, Πανόρμου Μελιδονίου, Γαράζου,  Δαμαβόλου, Δαφνέδων και Απλαδιανών του Δήμου Μυλοποτάμου..

Επίσης εντός της ΔΕ Ρεθύμνου  η πόλη του Ρεθύμνου (Ενιαίο Λύκειο- πλατεία έναντι Ταχ Ταμιευτηρίου ), η  περιοχή  Καλλιθέας και Μισσιρίων καθώς και η ΤΚ Ρουσσοσπιτίου.

Τέλος οι Τοπικές Κοινότητες Άδελε,  Πηγής,  Πρίνου( συμπεριλαμβανομένης της Σκαλέτας και του Σταυρωμένου), Χαμαλευρίου, Παγκαλοχωρίου, Μέσης, Λούτρας, Κυριάννας και Βιράν Επισκοπής της ΔΕ Αρκαδίου. 

Όλα τα είδη Palmacae(φοινικοειδή)  θεωρούνται ευπαθή φυτά στο Rhynchophorus ferrugineus, αλλά περισσότερο ευαίσθητος είναι ο Phoenix canariencis( Κανάριος Φοίνικας).

Β. Βιολογία

Όλα τα στάδια του εντόμου (αυγό, προνύμφη, νύμφη, ακμαίο) εξελίσσονται στο εσωτερικό του φοινικοειδούς. Τα θηλυκά γεννούν γύρω στα 300 αυγά σε οπές ή πληγές του φοίνικα. Οι προνύμφες εκκολάπτονται σε 2-5 μέρες και εισχωρούν στο εσωτερικό του φοίνικα ανοίγοντας στοές. Η ανάπτυξη  της προνύμφης διαρκεί από 1-3 μήνες. Η νύμφωση  γίνεται μέσα ή έξω από τον κορμό μέσα σε κουκούλι που φτιάχνει η προνύμφη από ξερές ίνες του φοίνικα και διαρκεί 14-21 ημέρες, οπότε βγαίνει το ακμαίο. Συνεπώς ο Βιολογικός κύκλος του εντόμου διαρκεί περίπου 4 μήνες. Στον ίδιο φοίνικα μπορεί να συναντώνται επικαλυπτόμενες γενιές και να συνυπάρχουν όλα τα βιολογικά στάδια του εντόμου.

 Όταν τα ακμαία εξέρχονται από τα προσβεβλημένα φοινικοειδή (κατά κανόνα αυτό συμβαίνει τους φθινοπωρινούς μήνες και αφού καταστραφεί ολοσχερώς το φοινικοειδές) έχουν δυνατότητα πτήσης έως 1000m.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά του εντόμου

Τα αυγά του R. ferrugineus έχουν λευκό κρέμ χρώμα και ωοειδές σχήμα. Έχουν μήκος 2.6mm και πλάτος 1.1mm. Το μήκος της πλήρους αυξημένης προνύμφης είναι 50 mm και το πλάτος της 20 mm. Κάθε προνύμφη του R. ferrugineus κατασκευάζει μία νυμφική θήκη με τις ίνες του φοίνικα, σχήματος οβάλ, με μέσο μήκος 60 mm και πλάτος 30 mm Το ενήλικο ποικίλλει αρκετά στο μέγεθος και έχει περίπου 35 mm μήκος και 12 mm πλάτος, έχει κόκκινο καστανό χρώμα και φέρει  ρύγχος.

Ζημιά-Συμπτώματα προσβολής

Η ζημιά προκαλείται κυρίως από τις προνύμφες. Η προσβολή ξεκινά από την κορυφή του φοίνικα, στη βάση των νεαρών φύλλων ή από πληγές στα φύλλα και στον κορμό, όπου τα θηλυκά ωοτοκούν. Οι προνύμφες τρέφονται με μαλακές ίνες. Λίγο πριν τη νύμφωση μετακινούνται προς το εσωτερικό του κορμού ανοίγοντας στοές και μεγάλες κοιλότητες. Οι στοές στο πάνω μέρος του κορμού φθάνουν σε μήκος έως 1m.

Χαρακτηριστικό μακροσκοπικό σύμπτωμα είναι η καταστροφή  της καρδιάς του φοινικοειδούς και η κάμψη των παλαιών φύλλων πού δίνει στο φυτό την όψη ανοικτής ομπρέλας. Οι έντονα προσβεβλημένοι φοίνικες εμφανίζουν ολική απώλεια των φύλλων και σήψη του κορμού με συνέπεια την ξήρανση του δέντρου.

Συνήθως η προσβολή είναι ορατή όταν πλέον έχει καταστραφεί το φοινικοειδές. Όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα αυτά η ζημιά είναι μη αναστρέψιμη.

Προηγουμένως παρατηρούνται χαρακτηριστικά φαγώματα στα φύλλα της στεφάνης (αλλά όχι πάντοτε). Σε αυτή τη φάση μπορεί να γίνουν επαναλαμβανόμενες  θεραπευτικές επεμβάσεις με εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά σκευάσματα.

 Γενικά τα ακμαία που βρίσκονται σε ένα φοίνικα δεν μετακινούνται σε άλλον όσο βρίσκουν τροφή σε αυτόν. Το ακμαίο πετάει προς άλλες συστάδες όταν νεκρωθούν όλοι οι φοίνικες της συστάδας του και δεν βρίσκει αρκετή τροφή.

Τρόποι μετακίνησης και διασποράς

Το έντομο διαδίδεται με τη μεταφορά μεγάλων φοινικοειδών (> 8cm διάμετρος βάσης κορμού) από περιοχές όπου υπάρχουν προσβεβλημένα φυτά. Κατόπιν της εγκατάστασης του σε μία περιοχή το έντομο μετακινείται πετώντας (έως 1000m) ή βαδίζοντας.

Γ. Αντιμετώπιση .

1) Μακροσκοπικός έλεγχος.

α) Ο μακροσκοπικός έλεγχος των «ευπαθών φυτών», δεν εξασφαλίζει πλήρως ότι τα ελεγχόμενα φυτά δεν είναι προσβεβλημένα από το εν λόγω έντομο. Κατά τα στάδια του αυγού, των πρώτων προνυμφικών ηλικιών ή ακόμα και σε μεγαλύτερες ηλικίες δεν υπάρχουν σημεία που μπορούν να διαπιστωθούν με μακροσκοπικό έλεγχο.

β) Έλεγχος διενεργείται:

i) στη στεφάνη (καρδιά) και στα νεαρά φύλλα του φοινικοειδούς για τυχόν προσβολή (φαγώματα),

ii) στις βάσεις των μεγαλύτερων φύλλων για τυχόν προσβολή ( οπές και στοές),

iii) στην περιοχή της στεφάνης και των φύλλων για τυχόν παρουσία προνυμφών, νυμφών (κουκούλια) και ακμαίων, και

iv) ακουστικός έλεγχος. Σε προχωρημένο στάδιο προσβολής, είναι δυνατό να ακουστεί ο ήχος, σε απόσταση

 1-3 cm από τον κορμό του φοινικοειδούς, από τις προνύμφες που τρέφονται στο εσωτερικό του φυτού.

2)Σε περίπτωση αρχικής προσβολής (φαγώματα στα φύλλα, κάμψη νεαρών φύλλων της κορυφής), μπορούν να εφαρμοστούν τα εξής:

• Μηχανική εξυγίανση –δενδροχειρουργική και ταυτόχρονη χρήση εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών υπό τις οδηγίες και την επίβλεψη γεωπόνου και απομάκρυνση-καταστροφή προσβεβλημένων τμημάτων του φοινικοειδούς με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
• Χρήση μόνον εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών υπό  τις οδηγίες και την επίβλεψη γεωπόνου..

3)  Σε προχωρημένα στάδια προσβολής(εμφάνιση ομπρέλας), εφόσον έχει προσβληθεί το κορυφαίο μερίστωμα, τα προσβεβλημένα φυτά:

1. Κόβονται άμεσα από την βάση τους, από κατάλληλα εκπαιδευμένο συνεργείο.
2. Τεμαχίζονται ή θρυμματίζονται.
3. Καίγονται ή μεταφέρονται μέσα σε δίχτυα διαμέτρου οπής2μέτρων) .
4. Συλλέγονται με προσοχή όλες οι μορφές του εντόμου που έχουν διασπαρθεί στον περιβάλλοντα χώρο.
5. Μπορεί να γίνει χρήση ενός εγκεκριμένου φυτοπροστατευτικού προϊόντος:
   • Κατά την κοπή των φυτών (ψεκασμός κάλυψης στο κομμένο φυτό, στα κομμένα τεμάχια του φυτού, στη θέση κοπής του φυτού και στον τόπο γύρω από την θέση κοπής).
   • Στο χώρο διατήρησης των ευπαθών φυτών(φυτώρια).

Όλες οι προβλεπόμενες εργασίες κοπής και καταστροφής των ευπαθών φυτών διενεργούνται από τον κάτοχο υπό την εποπτεία των γεωπόνων των δήμων, και όπου είναι δυνατόν και υπό την εποπτεία της υπηρεσίας.

Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η άμεση κοπή και απομάκρυνση  του προσβεβλημένου φυτού, να κόβονται τουλάχιστον τα φύλλα της στεφάνης και να καλύπτεται το απομένον τμήμα με εντομοστεγές δίχτυ (διαμέτρου οπής<1χιλιοστού).

4)Εφιστάται η προσοχή ώστε:

• Να μην γίνεται αλόγιστη χρήση φυτοπροστατευτικών.
• Το κλάδεμα των φοινικοειδών να γίνεται τους χειμερινούς μήνες, όταν το έντομο είναι λιγότερο δραστήριο, και οι τομές των φοινικοειδών να ψεκάζονται με ένα από τα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά.
• Η διακίνηση των φοινικοειδών να γίνεται απαραίτητα με φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.

Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν στα τηλέφωνα 28313-43820-821-822  του Τμήματος Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της ΠΕ Ρεθύμνης ή  στα γραφεία της υπηρεσίας στη Ταχ/κή Δ/νση, Δημητρακάκη 17,  λίγο πιο πάνω από το Δημοτικό κήπο.